yıldızların lisanıyla “sarmaşık” /EMİNE GÜCEK

Acilmiş sarmaşık gülleri kokularıyla baygın

En görkemli saatinde yıldız alacasının

Gizli bir yılan gibi yuvalanmış içimde keder

Uzak bir telefonda ağlayan yağmurlu kadın

Çünkü ayrılık da sevdaya dâhil

Çünkü ayrılanlar hala sevgili

Unutulmaz aşk şiirlerinin de büyük ustası Atilla İlhan’ın mısralarıyla bizi sarıp sarmalayan sarmaşık, etimolojik olarak aşk kelimesiyle aynı kökten gelen Farsça bir sözcük olan Aşeka‘dan gelmekte.

Aşeka bir ağacı saran ve zaman içinde ağacı öldüren sarmaşıktır.Belki de ask gibi….

Hindistan’da bu bitkiye aşk ağacı da denmektedir.

Latince sarmaşık türlerinin ortak adı olarak kullanılan Hedera Helix adı verilen günümüzde genellikle dekoratif olarak kullanılan bu ağaç kadim cadılık öğretisi olarak da adlandırılan Wicca’da kutsal bir bitkidir.

Geçmişte birçok şair ve yazarın tacı olan sarmaşık Yunan mitlerinde Dianysos’un bitkilerinden biridir. Dionysos tasvirlerde sarmaşık ve asma yaprağından yapılmış çelenkleri takarken tasvir edilmiştir.

Roma mitlerinde ise Bacchus’a adanmış olan sarmaşık yaprakları sarhoşluğu önleyici bir bitki olarak düşünülmüştür. Bu nedenle Euripides’in Alcestis’inde tanrı bir şarabı su ile karıştırılmamış olarak sarmaşık ağacından bir kapta içerek şaşırtmıştır.

Eski İngiltere tavernalarında kapıların üzeri genellikle sarmaşık ile kaplanmıştır.

Tarih boyunca sarmaşığa atfedilen kavramlardan biri de sadakat olmuştur. Antik Yunan rahipleri yeni evli kişilere sarmaşıktan yapılan çelenkler sunmuşlardır. Günümüzde de hala düğün ile ilişkilendirilen bitkilerden biri olan sarmaşık batıda nedimeler tarafından taşınır.Bir dönem Noel’de sarmaşıkların evleri ve kiliseleri süslemesi Hıristiyan kilisesi tarafından yasaklanmıştır.

Sarmaşık zaman zaman majik uygulamaların da bir parçası olarak karşımıza çıka. Kadim dönemlerde kadınlar sarmaşığı şans ve doğurganlık simgesi ifadesiyle üzerlerinde taşımışlardır. Sarmaşık ile dolaşmış olan değnekler Bacchus ayinlerinde doğa ve doğurganlık törenlerinde kullanılmıştır.

Kelt mitolojisinde yaratılan iki ağaç ilk insan modelini oluşturmuştur. Bu ağaçlardan erkeğe Askr(Kül ağacı) dişiye ise Embla(Sarmaşık) denmiştir. Keltlerde sarmaşığın mistik yönü  “azim”dir. Ruhsal gelişimin habercisidir. Sarmaşık ağacı insanları, azimli, dirençli ve yeteneklidirler.

Sumatra’da yaşayan Kay halkının inançlarında da tıpkı Galler mitlerinde olduğu gibi yaradılışa dair bir söylencesi vardır. Kay halkına göre sonsuz bir boşluk olan evrende başlangıçta sadece bir kaya vardır. Sonrasında kayanın üzerine yağmurun yağmasıyla yosun oluşur. Solucanlar ve böceklerin etkisiyle yosun toprağı oluşturur.Güneşten bir kılıç gelerek ağacı meydana getirir.Ay’dan ise bir sarmaşık iner yeryüzüne ağaca sarılır.Birbirine sarılan ağaç ve sarmaşık kendilerini rüzgara bırakır.Bu birleşmeden ilk dişi ve erkek oluşur.

Zehirli türleri de bulunan bu bitki Tıp tarihçisi Victor Robinson’a göre şarap ile birlikte kaynatılarak dizanteri ve çiçek hastalığına karşı tedavi edicidir. Güneş yanıkları için tereyağı ile haşlanmış sarmaşık dallarından yapılmış merhemin kullanılmasını tavsiye etmiştir.

Nicholas Culpeper şarap ile kaynatılmış sarmaşığın dalak ağrısını hafiflettiğini ifade eder. Ona göre şarap ve sarmaşık arasında antipatiye dayanan bir ilişki vardır.Şöyle ki şarap içmekten kaynaklanan yorgunluk ve bitkinliğe karşı,haşlanmış sarmaşık yapraklarından içmek en hızlı tedavi edici yöntemdir.

Sarmaşık astrolojik olarak bağlayıcılık, kısıtlayıcılık gibi özellikleriyle Satürn hâkimiyetinde olan bir bitkidir. Ancak yer sarmaşığı (Glechoma hederacea) olarak bilinen türü ise Venüs hâkimiyetindedir.

Emine GÜCEK